Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że kredytodawca ma obowiązek przekazać pożyczkobiorcy kopię umowy kredytowej oraz wszelkie informacje o spłacie kredytu, jeśli są one niezbędne do weryfikacji rozliczeń i ewentualnego dochodzenia roszczeń. Orzeczenie to ma kluczowe znaczenie dla konsumentów, którzy spłacili kredyt przed terminem i chcą skorzystać z prawa do obniżenia jego całkowitego kosztu.
Sprawa dotyczyła banku, który zawarł piętnaście umów o kredyt konsumencki z sześcioma osobami. Pożyczkobiorcy spłacili swoje zobowiązania przed terminem, a następnie scedowali wierzytelności na osobę trzecią, Z. Problemem okazał się brak dostępu do oryginalnych dokumentów – konsumenci nie dysponowali już swoimi egzemplarzami umów, co utrudniało dochodzenie roszczeń wobec banku.
W związku z tym Z. złożyła pozew przeciwko bankowi, domagając się wydania duplikatów umów oraz informacji o spłatach. Bank odmówił, argumentując, że nie jest zobowiązany do dostarczenia tych dokumentów. Sąd rozpatrujący sprawę zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym wykładni dyrektywy 2008/48/WE i jej zastosowania w takich sytuacjach.
TSUE uznał, że dyrektywa 2008/48/WE nakłada na kredytodawcę obowiązek dostarczenia konsumentowi nie tylko umowy kredytowej, ale także wszystkich informacji niezbędnych do obliczenia zwrotu kosztów wynikających z wcześniejszej spłaty. Celem dyrektywy jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, co oznacza, że muszą oni mieć możliwość zweryfikowania zasadności obciążeń finansowych.
Trybunał podkreślił, że skuteczność przepisów unijnych wymaga, by pożyczkobiorca mógł uzyskać te informacje, jeśli są one kluczowe dla określenia zwrotu kosztów lub wytoczenia powództwa. Jeśli kredytodawca odmawia przekazania dokumentów, narusza prawo konsumenta do proporcjonalnej obniżki całkowitego kosztu kredytu.
Polski rząd poparł stanowisko TSUE, argumentując, że konsumenci powinni mieć dostęp do dokumentacji kredytowej, aby skutecznie dochodzić swoich praw. Wyrok ten wzmacnia ochronę pożyczkobiorców i eliminuje sytuacje, w których brak dostępu do umowy uniemożliwia dochodzenie roszczeń.
W praktyce oznacza to, że każda osoba, która spłaciła kredyt przed terminem, ma prawo żądać od kredytodawcy wydania egzemplarza umowy oraz szczegółowych informacji o dokonanych spłatach. Jeśli kredytodawca odmówi, konsument może powołać się na wyrok TSUE i skierować sprawę do sądu.
Decyzja TSUE ma daleko idące konsekwencje dla sektora finansowego. Kredytodawcy będą musieli bardziej transparentnie podchodzić do udostępniania dokumentacji i nie będą mogli wykorzystywać utraty umowy przez pożyczkobiorcę jako sposobu na uniknięcie obowiązku zwrotu kosztów kredytu.
Dzięki temu konsumenci uzyskują realne narzędzie do obrony swoich praw, a instytucje finansowe muszą liczyć się z koniecznością pełnego ujawnienia warunków umowy także po jej rozwiązaniu. To kolejny krok w kierunku zwiększenia przejrzystości i uczciwości w sektorze kredytów konsumenckich.
