Wskaźnik RRSO – co oznacza dla kredytobiorcy?
Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) to wskaźnik, który powinien ułatwiać konsumentom porównywanie ofert kredytowych. Jego obowiązkowe podawanie w reklamach kredytów reguluje polska ustawa o kredycie konsumenckim, implementując przepisy unijne. RRSO ma odzwierciedlać całkowity koszt kredytu, uwzględniając odsetki, prowizje i inne opłaty. W teorii ma to pomagać kredytobiorcom w świadomym wyborze, jednak w praktyce jego interpretacja bywa skomplikowana i nie zawsze prowadzi do właściwej oceny kosztów.
Przykład reprezentatywny – narzędzie czy pułapka?
Reklamy kredytów muszą zawierać tzw. przykład reprezentatywny, czyli modelową kalkulację kosztów dla warunków, na jakich instytucja finansowa spodziewa się zawrzeć co najmniej dwie trzecie umów danego rodzaju. W założeniu ma to dawać konsumentom realistyczny obraz kosztów kredytu. Problem pojawia się jednak w praktycznym stosowaniu tego przepisu.
Po pierwsze, nie jest jasne, czy przykład reprezentatywny powinien być oparty na danych historycznych (czyli rzeczywiście zawartych umowach), czy na prognozach przyszłej sprzedaży. Po drugie, instytucje finansowe mogą go konstruować w sposób, który nie zawsze odpowiada rzeczywistym kosztom dla przeciętnego kredytobiorcy. Często przykład ten nie obejmuje wszystkich kosztów lub przedstawia korzystniejsze warunki niż te, które rzeczywiście otrzyma klient.
Jak instytucje finansowe mogą manipulować przykładem reprezentatywnym?
Przepisy nie określają jednoznacznie, jak grupować kredyty dla obliczania przykładu reprezentatywnego. Banki i firmy pożyczkowe mogą więc arbitralnie klasyfikować produkty, co prowadzi do sytuacji, w której wskaźnik RRSO nie odzwierciedla rzeczywistego kosztu kredytu. Brak przejrzystości w tych zasadach pozwala instytucjom na stosowanie praktyk marketingowych, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd.
Na przykład, jeśli bank oferuje kilka rodzajów kredytów gotówkowych, może przygotować osobne przykłady reprezentatywne dla każdego z nich. W efekcie reklama prezentuje różne wskaźniki RRSO dla różnych wariantów kredytu, co utrudnia ich porównanie. Zdarza się również, że w reklamie przedstawiony jest wyjątkowo atrakcyjny przykład, który jednak dotyczy tylko bardzo wąskiej grupy klientów lub promocyjnych, krótkoterminowych ofert.
Czy RRSO faktycznie pomaga w porównaniu ofert?
Chociaż RRSO jest uznawane za kluczowy wskaźnik kosztu kredytu, nie zawsze pozwala na uczciwe porównanie ofert. W szczególności wskaźnik ten bywa mylący w przypadku kredytów krótkoterminowych, gdzie pozaodsetkowe koszty, takie jak prowizje czy opłaty administracyjne, mogą znacznie zawyżyć jego wartość. W skrajnych przypadkach RRSO może wynosić setki procent, choć faktyczny koszt kredytu w złotych wcale nie jest aż tak wysoki.
Badania pokazują, że konsumenci rzadko kierują się RRSO przy podejmowaniu decyzji o kredycie. Znacznie bardziej zrozumiałe są dla nich konkretne kwoty do zapłaty – wysokość raty, całkowity koszt kredytu oraz suma wszystkich opłat dodatkowych.
Podsumowując, choć wskaźnik RRSO i przykład reprezentatywny miały chronić konsumentów, w obecnej formie nie zawsze spełniają swoją funkcję. Aby poprawić sytuację, potrzebne są zmiany w przepisach oraz lepsza edukacja finansowa społeczeństwa.
