Kiedy pożyczkobiorca ma problemy ze spłatą długu, pożyczkodawca może szukać różnych sposobów na odzyskanie pieniędzy. Jednym z nich jest tzw. skarga pauliańska. To narzędzie pozwala pożyczkodawcy podważyć czynności prawne dłużnika, jeśli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzyciela, czyli uniemożliwiają lub utrudniają odzyskanie należności. Warto wiedzieć, jak działa to rozwiązanie i jakie konsekwencje może mieć dla dłużnika oraz osób trzecich.
Na czym polega roszczenie pauliańskie?
Zgodnie z art. 527 Kodeksu cywilnego, jeśli dłużnik świadomie dokonuje czynności prawnej, która prowadzi do tego, że staje się niewypłacalny lub jeszcze bardziej pogarsza swoją sytuację finansową, pożyczkodawca może żądać uznania takiej czynności za bezskuteczną. Oznacza to, że dłużnik nie może skutecznie przekazać majątku innym osobom tylko po to, aby uniknąć egzekucji komorniczej.
Pożyczkodawca może skorzystać z tej możliwości, jeśli spełnione są trzy warunki:
Kto może być objęty roszczeniem pauliańskim?
Jeśli korzyść z czynności dłużnika uzyskała osoba bliska (np. członek rodziny), domniemywa się, że wiedziała ona o zamiarach dłużnika. Podobna zasada dotyczy przedsiębiorców, którzy stale współpracują z dłużnikiem – jeżeli korzyść majątkową uzyskała firma mająca z nim stałe relacje gospodarcze, również zakłada się, że miała świadomość sytuacji.
Sytuacja wygląda jeszcze ostrzej w przypadku darowizn. Jeśli dłużnik przekazał swój majątek za darmo, np. podarował nieruchomość komuś bliskiemu, pożyczkodawca może podważyć taką transakcję, nawet jeśli obdarowany nie miał pojęcia o złej sytuacji finansowej dłużnika.
Jakie konsekwencje może mieć skarga pauliańska?
Jeśli pożyczkodawca skutecznie wystąpi do sądu i wygra sprawę, czynność prawna dłużnika zostaje uznana za bezskuteczną wobec pożyczkodawcy. Oznacza to, że pożyczkodawca może traktować majątek, który dłużnik przekazał innej osobie, tak jakby nadal należał do dłużnika. To daje możliwość zajęcia go przez komornika i przeznaczenia na spłatę długu.
Osoba trzecia, która otrzymała majątek, ma dwie opcje, aby uniknąć skutków skargi pauliańskiej:
Do kiedy pożyczkodawca może podważyć czynność dłużnika?
Roszczenie pauliańskie nie jest bezterminowe. Pożyczkodawca ma na jego dochodzenie 5 lat od dnia dokonania czynności prawnej przez dłużnika. Po tym czasie nie może już skutecznie domagać się jej uznania za bezskuteczną.
Co zrobić, aby uniknąć problemów?
Jeśli masz długi i myślisz o przekazaniu majątku komuś bliskiemu, aby uniknąć egzekucji, warto wiedzieć, że pożyczkodawca może skutecznie temu zapobiec. Zamiast szukać sposobów na unikanie spłaty, lepiej negocjować warunki zadłużenia z pożyczkodawcą. W wielu przypadkach instytucje finansowe są skłonne do restrukturyzacji kredytu lub rozłożenia długu na korzystniejsze raty. Dzięki temu można uniknąć dodatkowych problemów prawnych i finansowych w przyszłości.
