Czy bank może zastrzec minimalne oprocentowanie kredytu?

Kiedy zaciągasz kredyt na zmiennej stopie procentowej, możesz liczyć na niższe raty, gdy stopy procentowe spadają. Banki jednak coraz częściej stosują tzw. klauzulę minimalnego oprocentowania, która określa, że oprocentowanie nie może spaść poniżej ustalonego poziomu. W efekcie, nawet jeśli warunki rynkowe wskazują na niższe oprocentowanie, Ty wciąż płacisz więcej. Czy takie postanowienie jest zgodne z prawem?

Co mówią przepisy?

Zgodnie z polskim Kodeksem cywilnym (art. 385(1) k.c.) oraz unijną dyrektywą 93/13/EWG, umowa kredytowa nie może zawierać klauzul, które znacząco naruszają równowagę praw i obowiązków stron na niekorzyść konsumenta. Jeśli zapis nie był indywidualnie negocjowany i jest niekorzystny dla kredytobiorcy, może zostać uznany za niedozwolony. Warto jednak zaznaczyć, że ochrona konsumenta nie obejmuje warunków dotyczących głównych świadczeń stron, jeśli są one przedstawione w jasny i przejrzysty sposób.

Czy klauzula minimalnego oprocentowania jest legalna?

Obecnie sądy oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie uznają automatycznie klauzuli minimalnego oprocentowania za niedozwoloną. Kluczowe jest to, czy bank odpowiednio poinformował klienta o jej skutkach i czy zapisy w umowie są jasne. W sprawie C-452/18 TSUE podkreślił, że bank ma obowiązek dostarczenia kredytobiorcy pełnych informacji o konsekwencjach ekonomicznych takiego zapisu.

Jeżeli jednak klauzula została ustalona na poziomie, który całkowicie eliminuje ryzyko banku, a jednocześnie obciąża konsumenta kosztami kredytu niezależnie od sytuacji rynkowej, może zostać uznana za sprzeczną z naturą umowy kredytowej (art. 353(1) k.c.). Oznacza to, że bank nie powinien całkowicie eliminować swojego ryzyka kosztem kredytobiorcy.

Jakie masz prawa jako kredytobiorca?

Jeśli bank stosuje klauzulę minimalnego oprocentowania, musi spełnić kilka warunków:

• Przedstawić kredytobiorcy dane historyczne dotyczące oprocentowania oraz możliwe scenariusze jego zmian.
• Wyraźnie poinformować o istnieniu klauzuli i jej skutkach dla kosztów kredytu.
• Zapewnić możliwość pełnego zrozumienia mechanizmu oprocentowania przed podpisaniem umowy.

W przypadku kredytu hipotecznego, na podstawie ustawy o kredycie hipotecznym, bank ma obowiązek określić w sposób jasny i zrozumiały kryteria zmian oprocentowania oraz powiadomić klienta o każdej zmianie wskaźnika referencyjnego.

Czy można zakwestionować klauzulę minimalnego oprocentowania?

Jeśli kredytobiorca uważa, że klauzula jest nieuczciwa, może zgłosić sprawę do UOKiK lub skierować ją do sądu. Możliwe konsekwencje to:

• Usunięcie samej klauzuli, co pozwoli na obniżenie oprocentowania do poziomu rynkowego.
• W skrajnych przypadkach unieważnienie umowy kredytowej, jeśli uzna się, że usunięcie klauzuli istotnie zmienia jej treść.

Podsumowanie – na co zwrócić uwagę?

Jeśli planujesz podpisanie umowy kredytowej, zawsze sprawdzaj, czy zawiera klauzulę minimalnego oprocentowania. Poproś bank o wyjaśnienie jej wpływu na wysokość rat i zapoznaj się z prognozami dotyczącymi oprocentowania. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z prawnikiem lub rzecznikiem konsumentów, aby upewnić się, że Twoje prawa są chronione.